Zatrudnienie obcokrajowców wymaga dopełnienia formalności i spełnienia konkretnych obowiązków. Dodatkowo w kwestii zatrudnienia cudzoziemców od 1 stycznia 2018 r. czekają nas zmiany podyktowane koniecznością wdrożenia do polskiego porządku prawnego przepisów unijnych. Do najistotniejszych nowości należą: wprowadzenie nowego typu zezwolenia (na pracę sezonową), uszczelnienie procedury związanej z wykonywaniem pracy krótkoterminowej (na podstawie oświadczeń) oraz ułatwienie kontynuacji współpracy z cudzoziemcem po okresie pracy na podstawie oświadczenia.
Generalnie zatrudnienie w Polce cudzoziemca spoza Unii Europejskiej wymaga uzyskania zezwolenia na pracę. Zezwolenie na pracę to dokument uprawniający cudzoziemca do podjęcia legalnej pracy w Polsce. Przed zatrudnieniem cudzoziemca należy ustalić jakiej narodowości jest dana osoba. Jest to istotne, gdyż w stosunku do obywateli różnych państw, stosujemy różne procedury.
Zakładając, że zatrudniony ma być obywatel Ukrainy (tak samo traktujemy obywateli Rosji, Gruzji, Mołdawii, Białorusi, Armenii), możemy skorzystać z tzw. procedury uproszczonej. Oznacza to zatrudnienie cudzoziemca bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Skorzystanie z tej procedury nie jest zależne od formy prawnej zatrudnienia cudzoziemca (czyli umowy o pracę, zlecenia czy dzieło).
Procedury uproszczonej dotyczą aktualne zmiany, których celem było uszczelnienie jej i zabezpieczenie przed nadużyciami. Nowe rozwiązania pozwalają na odmowę wpisu do ewidencji oświadczeń oraz nakładają obowiązek informacyjny o podjęciu lub niepodjęciu pracy przez cudzoziemca.
Zatrudnienie cudzoziemca w trybie uproszczonym odbywa się na podstawie złożonego przez pracodawcę i zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy oświadczenia. Jednak procedura uproszczona nie zwalnia cudzoziemca z obowiązku posiadania dokumentu potwierdzającego legalność jego pobytu w Polsce.
W tym miejscu warto wspomnieć, że od niedawna obywatele Ukrainy podróżujący do krajów UE nie muszą posiadać wizy, o ile ich pobyt będzie trwał do 90 dni w ciągu ostatnich 180 dni. Cel pobytu nie jest tutaj decydujący, może to być wycieczka, spotkanie z rodziną czy właśnie praca.
Oświadczenie wydaje pracodawca mający zamiar powierzyć wykonywanie pracy cudzoziemcowi. W tym wypadku nie jest konieczne wykonywanie tzw. testu rynku pracy. Wymagane jest zawarcie umowy w formie pisemnej, na warunkach wskazanych w oświadczeniu.
Cudzoziemcy na podstawie oświadczenia mogą wykonywać pracę krótkoterminową: do 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (niezależnie od liczby pracodawców). Wzór oświadczenia dostępny jest w powiatowym urzędzie pracy oraz na stronie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
Rejestracja oświadczenia była do tej pory bezpłatna, po zmianach opłata wynosić będzie 30 zł. Jednak tak niska kwota i ograniczone do minimum formalności nadal czynią procedurę uproszoną bardzo atrakcyjną.
Dodatkowo, po zmianach możliwe będzie kontynuowanie współpracy z cudzoziemcem zatrudnionym na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy. W przypadku, gdy cudzoziemiec zatrudniony był u danego pracodawcy przez okres nie krótszy niż 3 miesiące, a pracodawca chce kontynuować zatrudnienie i przed upływem przewidzianego okresu złoży wniosek o wydanie zezwolenia na pracę dla tego cudzoziemca na tym samym stanowisku na podstawie umowy o pracę, praca wykonywana po złożeniu prawidłowego wniosku, w czasie oczekiwania na decyzję wojewody dotyczącą zezwolenia na pracę – będzie uznawana za legalną. Umożliwi to nieprzerwane zatrudnienie u danego pracodawcy, niezależnie od okresu trwania procedury.
Gdy nie jest możliwe skorzystanie z procedury uproszczonej na pracodawcy spoczywa obowiązek złożenia u właściwego (ze względu na jego miejsce zamieszkania lub siedzibę pracodawcy) wojewody wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca.
Wszystkie niezbędne dokumenty załączone do wniosku o wydanie zezwolenia (ważne: wyróżniamy kilka typów zezwoleń) powinny być przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego na język polski i złożone w oryginałach lub kopiach potwierdzonych za zgodność z oryginałem.
W tym trybie niezbędne jest uzyskanie od właściwego starosty informacji o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy.
Otrzymywane zezwolenie wydawane jest na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata (z pewnymi odstępstwami), ale z możliwością przedłużenia na podstawie kolejnego wniosku. Wydanie lub przedłużenie zezwolenia wymaga uiszczenia odpowiedniej opłaty.
Lista cudzoziemców, którzy mogą podjąć zatrudnienie w Polsce bez zezwolenia jest długa. Warto więc przed przystąpieniem do wypełnienia formalności związanych z uzyskaniem zezwolenia sprawdzić, czy kandydat nie należy do którejś z tych grup. Wśród cudzoziemców nie potrzebujących zezwolenia na podjęcie pracy znajdują się, m.in. cudzoziemcy: posiadający status uchodźcy nadany w Polsce; posiadający zezwolenie na pobyt stały lub pobyt rezydenta długoterminowego UE; posiadający ważną Kartę Polaka; studenci studiów stacjonarnych studiujący w Polsce na podstawie wizy; studenci studiów stacjonarnych studiujący w Polsce i przebywający w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy wydanego z tytułu studiów przez cały okres ważności zezwolenia na pobyt; absolwenci polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach i w instytutach naukowych i badawczych.
Nowym typem zezwolenia, które będzie obecne w Polsce od nowego roku jest zezwolenie na pracę sezonową. Zezwolenie to będzie wydawać starosta (właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy), co ma przyspieszyć całą procedurę. Zezwolenie będzie wydawane na okres nie dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Szczegółowy wykaz prac, w których możliwa będzie praca sezonowa uregulowany zostanie w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W branży gastronomicznej pracę sezonową cudzoziemiec będzie mógł podjąć w ruchomych placówkach gastronomicznych. Częściej z tym zezwoleniem spotkamy się w rolnictwie, ogrodnictwie czy turystyce. Wniosek o wydanie zezwolenia będzie podlegać opłacie w wysokości 30 zł. Obywatele 6 państw, korzystający obecnie z procedury uproszczonej, będą traktowani preferencyjnie: zostaną zwolnieni z tzw. testu rynku pracy, będą mogli uzyskać wpis wielosezonowy (do 3 lat) oraz będzie można im powierzyć pracę inną niż sezonowa na okres do 30 dni.
Umowa zawierana z obcokrajowcem musi mieć formę pisemną i powinna być przetłumaczona na język zrozumiały dla tej osoby. Pracodawcę zatrudniającego cudzoziemca obowiązują regulacje dotyczące minimalnego wynagrodzenia, które dotyczy umowy o pracę oraz umowy zlecenia, gdzie określone jest minimalne wynagrodzenie godzinowe. W przypadku umowy o dzieło minimalne wynagrodzenie nie zostało wskazane. Podjęcie decyzji o wyborze rodzaju umowy powinno wiązać się z dostosowaniem umowy do charakteru wykonywanej przez cudzoziemca pracy.
Pozostałe obowiązki pracodawcy względem pracownika w przypadku cudzoziemców (np. skierowanie na wstępne badania lekarskie przed podjęciem pracy, szkolenie BHP, prowadzenie ewidencji czasu pracy, akt osobowych) pozostają bez zmian.
Procedura zatrudnienia cudzoziemca jest tematem rozległym i skomplikowanym (zwłaszcza w obliczu zmian). W artykule poruszone zostały jedynie najważniejsze zagadnienia. Warto mieć na uwadze to, że poszczególne urzędy korzystają dodatkowo z wypracowanej przez nie praktyki dotyczącej zatrudniania cudzoziemców.
EDYTA DUCHNOWSKA
Radca Prawny
Kancelaria Radcy Prawnego Edyta Duchnowska
www.duchnowska.pl
www.prawowrestauracji.pl
IZABELA WARDASZKO
Aplikant radcowski
