Zbliża się czas organizacji kalendarza na cały rok nadchodzących imprez okolicznościowych. Jednocześnie wciąż trwa stan zagrożenia epidemicznego i narastającej inflacji, w konsekwencji czego koszty żywności i usług stale rosną. Nie da się więc przewidzieć tego, jak będą kształtowały się ceny w perspektywie najbliższych miesięcy, a tym bardziej w dalszym okresie. Warto zastanowić się, na co powinien zwrócić uwagę restaurator, konstruując umowę organizacji przyjęcia okolicznościowego.
RODZAJE WYNAGRODZENIA
Jednym z najważniejszych wyborów, których należy dokonać podczas konstruowania umów cywilnoprawnych, jest kwestia dotycząca formy wynagrodzenia. Możliwe jest umówienie się na zapłatę w formie wynagrodzenia kosztorysowego albo ryczałtowego. Niewątpliwie najpopularniejszą formą zapłaty wynagrodzenia jest druga z wyżej wymienionych.
W umowie organizacji przyjęcia weselnego bądź innego przyjęcia bankietowego restauratorzy najczęściej posługują się ceną, jaką usługobiorca ma uiścić „za talerzyk”, przy orientacyjnym wyborze wariantów dań przewidzianych w zaplanowanym na dzień tego wydarzenia menu.
Cena najczęściej ustalana jest więc na dzień podpisania umowy, co ma jednak istotną wadę, jest ona bowiem ustalana z góry i nie podlega zmianie, chyba, że w formie aneksu do umowy. To wymaga jednak zgody obu stron, nawet gdyby wykonawca uznał, że nie mógł przewidzieć wyższych rozmiarów lub kosztów wykonania prac oraz, że wynagrodzenie w ustalonej uprzednio wysokości jest dla niego nieopłacalne.
Wynagrodzenie ryczałtowe może być podwyższone jedynie przez sąd w razie uznania, że ustalone w umowie wynagrodzenie grozi wykonawcy rażącą stratą. Czym jest „rażąca strata”, która uzasadnia podwyższenie ryczałtu? Jest to pojęcie niedookreślone i musi być interpretowane w oparciu o konkretny stan faktyczny. Aby rażąca strata uzasadniała podwyższenie wynagrodzenia ryczałtowego, musi być ona dodatkowo wywołana „nadzwyczajną zmianą stosunków”.
Chodzi tu o zdarzenia niezależne od stron umowy. Mogą one dotyczyć wyłącznie zdarzenia zewnętrznego, którego nie były one w stanie obiektywnie przewidzieć w dacie zawarcia umowy, do których niewątpliwie można zaliczyć inflację i spadek siły nabywczej waluty. Wynagrodzenie kosztorysowe spotykane jest w praktyce rzadziej. Może być ono jednak z powodzeniem stosowane przy umowach o dzieło, do których niewątpliwie zalicza się umowa o organizację przyjęcia okolicznościowego.
Jest bowiem umową rezultatu, którym jest odbycie się określonej umową imprezy. Tak umówiona zapłata opiera się na sporządzonym przez strony zestawieniu planowanych prac i przewidywanych kosztów. Jeżeli w toku wykonywania umowy zajdzie konieczność wykonania prac dodatkowych, wykonawca może żądać podwyższenia wynagrodzenia, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych. Pamiętać przy tym należy, że zamawiający będzie uprawniony do odstąpienia od umowy w razie konieczności znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego.
FORMA ZAPŁATY WYNAGRODZENIA
Na rozwagę zasługuje także zawarcie w umowie postanowienia, na podstawie którego cenę realizacji umowy określi się wstępnie, zgodnie z załącznikiem do umowy. Wówczas można żądać wpłaty na poczet realizacji umowy zadatku w wysokości kilkudziesięciu procent wartości umowy. Dlaczego zadatek, a nie zaliczka? Zadatek jest bowiem świadczeniem bezzwrotnym i w przypadku niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona może od umowy odstąpić i zachować wpłacony jej zadatek, a jeżeli sama go dała, żądać zapłaty sumy dwukrotnie wyższej. Zapłata pozostałej kwoty może być ustalona, jako płatna do dnia rozpoczęcia imprezy bądź w wyznaczonym terminie po jej realizacji, po uwzględnieniu ostatecznej liczby uczestników i ostatecznie wybranej ilości i jakości dań.
SWOBODA UMÓW
Ponieważ obowiązuje zasada swobody umów, możliwe jest nawet, pomimo wyboru formy wynagrodzenia ryczałtowego, umieszczenie w umowie postanowienia o zastrzeżeniu prawa do podwyżki ceny menu maksymalnie o kilka do kilkunastu procent. Zgodnie z tym zastrzeżeniem w przypadku zmiany stawek podatkowych, wzrostu cen rynkowych na poszczególne grupy produktów mających wpływ na koszt świadczonych usług może nastąpić podwyższenie ceny menu. Zapis ten może być rzecz jasna dowolnie modyfikowany. Możliwe jest przykładowo wprowadzenie limitu kwotowego, zamiast procentowego.
Tak przewidziany zapis w umowie zabezpieczy restauratora przed koniecznością zmiany umowy w zakresie ceny w formie aneksu, na którą przecież druga strona nie musi wyrazić zgody.
KLAUZULA WALORYZACYJNA
Klauzula waloryzacyjna ma na celu zabezpieczenie interesów restauratora przed skutkami zmiany siły nabywczej pieniądza. Zasadniczo spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna. Strony umowy mogą jednak zastrzec, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości przez wprowadzenie klauzuli waloryzacyjnej.
Czym będzie wyżej wspomniany inny miernik wartości? Ustawodawca wskazuje, że ma to być miernik inny niż pieniądz, przy czym przez pieniądz rozumie się walutę polską. W praktyce więc najczęściej miernikiem wartości jest waluta obca. Poza klauzulą walutową w praktyce stosowane są często klauzule indeksowe, przykładowo miernikiem wartości jest wskaźnik inflacji.
Przykładem klauzuli waloryzacyjnej będzie postanowienie, w którym zastrzeżemy, że waloryzacja kwoty wynagrodzenia będzie przeprowadzona na dzień następujący na tydzień przed dniem zaplanowanej imprezy okolicznościowej, w oparciu o wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszany przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
PODSUMOWANIE
Na pytanie, czy możliwe jest zabezpieczenie interesów restauratora zawierającego umowę na organizację z dużym wyprzedzeniem przyjęcia okolicznościowego, w związku z licznymi i niespodziewanymi podwyżkami cen za prąd, gaz, paliwo czy artykuły spożywcze, należy odpowiedzieć twierdząco. Należy jednak o tym pamiętać już w momencie konstruowania umowy, najpóźniej w dniu jej zawarcia. Konsultacja z prawnikiem i zawarcie odpowiednich postanowień na tym etapie może uchronić restauratora przed koniecznością późniejszego aneksowania umowy i konfliktów z tym związanych.
IZABELA WARDASZKO
Radca prawny
Kancelaria Adwokata i Doradcy
Restrukturyzacyjnego Pawła Lewandowskiego
www.lewandowskikancelaria.pl
kancelaria@lewandowskikancelaria.pl
PAULINA SIKORA
Aplikant radcowski
Kancelaria Adwokata i Doradcy
Restrukturyzacyjnego Pawła Lewandowskiego
oprac. red.
