Życie człowieka pełne jest niespodzianek i sytuacji, które potrafią nas zaskoczyć. Jedne są źródłem radości i ekscytacji, inne przytłaczają i prowadzą do zmęczenia psychicznego. Wśród tych drugich na pierwszym miejscu często znajduje się stres — stan trudny do zaakceptowania, nie sposób go jednak uniknąć. Pojawia się w relacjach rodzinnych, społecznych, a szczególnie zawodowych. W tym tekście przyjrzymy się stresowi i wypaleniu zawodowemu w branży gastronomicznej — środowisku, które potrafi być równie fascynujące, co wykańczające.
Gastronomia to świat nieustającej walki — z czasem, perfekcją, oczekiwaniami gości, szefa oraz presją rynku i konkurencyjnością. Obecnie kucharze, kelnerzy, menedżerowie i właściciele lokali to niejednokrotnie osoby, które żyją w ciągłym napięciu. Sukces zależy od tysięcy drobnych decyzji, umiejętności współpracy i odporności psychicznej. Gastronomia to nie tylko smak i estetyka potraw, lecz także logistyka, organizacja pracy, zarządzanie zespołem i radzenie sobie z emocjami.
EUSTRES I DYSTRES — DWIE STRONY STRESU
Według koncepcji Hansa Selye, stres może być pozytywny (eustres) i negatywny (dystres). Ten pierwszy motywuje, pozwala się rozwijać. Drugi prowadzi natomiast do wypalenia, czyli emocjonalnego, fizycznego i psychicznego wyczerpania.
Gastronomia pełna jest stresorów: nadmierna rywalizacja, brak stabilności zatrudnienia, różnorodne formy umów, praca w święta i weekendy, przeciążenie obowiązkami, nieustanna ocena przez gości oraz niesprzyjające warunki fizyczne. W takim środowisku nietrudno o zagubienie i utratę równowagi psychicznej.
JAK RADZIĆ SOBIE ZE STRESEM?
W pierwszej kolejności trzeba poznać siebie i właściwie nauczyć się reagować na bodźce, które nas atakują. Każdy ma swoją drogę i metodę radzenia sobie ze stresem. Kluczowe jest, by stanąć twarzą w twarz z problemem i wdrożyć odpowiednie działania pozwalające zminimalizować negatywne emocje, a w konsekwencji zachować równowagę i – co najistotniejsze – miłość do gotowania.
GASTRONOMIA: PASJA CZY POŚWIĘCENIE?
Gastronomia to nie tylko pasja — to także ogromne poświęcenie. Pracownicy często muszą rezygnować z życia rodzinnego, czasu wolnego, a nawet zdrowia. Praca po 70 godzin tygodniowo, presja czasu, ocena gości i właścicieli, wymagania kierownictwa — wszystko to prowadzi do wysokiego ryzyka zawodowego wypalenia. Brak możliwości rozwoju, wsparcia zespołu czy zrozumienia potęguje problem.
Gdy nie nauczymy się rozładowywać stresu, proces wypalenia przychodzi niepostrzeżenie.
OBJAWY WYPALENIA ZAWODOWEGO
Wypalenie zawodowe objawia się zniechęceniem, izolacją, problemami zdrowotnymi, drażliwością, spadkiem efektywności, sięganiem po używki. Pojawia się cynizm, obojętność, niekiedy agresja. Zespół traci energię, goście wyczuwają napięcie, a cały system restauracji zaczyna się sypać.
JAK ZAPOBIEGAĆ WYPALENIU?
Psychologowie wskazują kilka kluczowych działań: samoświadomość, asertywność, odpoczynek, dobra organizacja pracy, aktywność fizyczna oraz pielęgnowanie pasji. Pasja przypomina, po co się to wszystko zaczęło.
Ważne jest dbanie o siebie zarówno psychicznie, jak i fizycznie — poprzez sport, podróże, rozmowy z bliskimi, spacery na świeżym powietrzu. Czasem rozwiązaniem jest przerwa i nowy start, bo nikt nie jest niezniszczalny. Każdy z nas potrzebuje wyzwań i nowych bodźców, by rozwijać kreatywność. Rutyna zabija tę kreatywność — a bez niej gastronomia traci sens.
PODSUMOWANIE
Wypalenie zawodowe w gastronomii to realne zagrożenie, ale też wyzwanie, z którym można sobie poradzić. Należy nauczyć się słuchać siebie, reagować na sygnały alarmowe i dbać o rozwój nie tylko zawodowy, lecz także osobisty. Wtedy restauracja i kuchnia, zamiast być miejscem stresu, znów staną się przestrzenią pasji, twórczości i spełnienia – a jednocześnie budowania więzi wewnątrz zespołów oraz z gośćmi.
MAREK NAMYSŁOWSKI
Szef kuchni, szkoleniowiec
Klinika Uzdrowiskowa „Pod Tężniami” w Ciechocinku
członek zarządu Euro-Toques Polska
Oprac. red.
