Po spożyciu posiłku przychodzi moment zapłaty za usługę gastronomiczną. Pierwsze o czym wtedy pomyślimy to pytanie – kartą czy gotówką? O to samo zazwyczaj zapyta kelner. Okazuje się jednak, że chociaż obrót bezgotówkowy jest w Polsce dość silnie rozwinięty, to często spotkać można miejsca, w których nie jest możliwa zapłata kartą płatniczą. Dodatkowo, niektórzy restauratorzy uzależniają możliwość zapłaty kartą od przekroczenia konkretnego progu wydatku. Nieco rzadziej można natknąć się też na lokale nieakceptujące płatności gotówką. Czy są to praktyki legalne?
BRAK MOŻLIWOŚCI PŁACENIA KARTĄ W RESTAURACJI
Najczęściej spotykane utrudnienie dotyczące płatności w restauracji dotyczy akceptowania przez restauratora wyłącznie gotówki. Należy jasno podkreślić, że w obecnym stanie prawnym nie jest to praktyka nielegalna. Mimo popularyzacji płatności bezgotówkowych, to znaki pieniężne emitowane przez Narodowy Bank Polski pozostają głównym środkiem płatniczym na terenie naszego kraju. Obecnie nie ma również obowiązku posiadania przez restauratorów terminali płatniczych. Wciąż warto więc mieć przy sobie pewien zapas gotówki, lub znać lokalizację najbliższego punktu wypłaty pieniędzy z konta bankowego.
OBOWIĄZEK OZNACZENIA MOŻLIWOŚCI PŁATNOŚCI BEZGOTÓWKOWYCH
Nie wszyscy o tym pamiętają, ale istnieje obowiązek oznaczenia w jaki sposób możliwe jest dokonanie zapłaty. Wynika on z art. 59 g ustawy o usługach płatniczych. Restaurator musi więc wskazać, w sposób jednoznaczny, przy użyciu jakich instrumentów płatniczych możliwe jest dokonanie zapłaty. Przepis jest nawet bardziej szczegółowy – nakazuje w szczególności wyróżnić zakres akceptowanych kart płatniczych. Sposób dokonania tego oznaczenia jest w zasadzie dowolny, a najczęściej spotykane są naklejki zrozumiałe dla wszystkich.
KIEDY MOŻNA ODMÓWIĆ PRZYJĘCIA PŁATNOŚCI KARTĄ?
Jeżeli w lokalu znajduje się terminal płatniczy, a restaurator poinformował o możliwości płatności kartą, to w zasadzie nie może odmówić przyjęcia takiej płatności i jednocześnie zażądać gotówki. Odmowa będzie możliwa tylko w przypadkach wyraźnie przewidzianych w ustawie o usługach płatniczych. Są to: • upływ terminu, do którego jest możliwe korzystanie z instrumentu płatniczego;
• zablokowanie instrumentu płatniczego;
• niezgodność podpisu osoby upoważnionej do używania instrumentu płatniczego na instrumencie płatniczym identyfikującym taką osobę z podpisem na dokumencie obciążeniowym;
• odmowy okazania dokumentu stwierdzającego tożsamość w przypadku podjęcia przez restauratora uzasadnionych wątpliwości co do osoby korzystającej z karty płatniczej;
• stwierdzenia posługiwania się instrumentem płatniczym przez osobę nieuprawnioną;
• braku możliwości dokonania akceptacji transakcji płatniczej.
Jest to katalog zamknięty i w każdym innym przypadku odmowa przyjęcia płatności kartą będzie naruszeniem praw konsumentów.
LIMITY W PŁATNOŚCIACH KARTĄ
Powyższy katalog nie zawiera żadnych progów minimalnych, bez przekroczenia których można byłoby odmówić dokonania płatności bezgotówkowej. Mimo to wciąż spotkać można punkty z informacją np. „płatność kartą od 10 zł”. Jeszcze kilka lat temu tzw. opłaty intercharge były dość wysokie. Szczególnie mniejsze sklepy i lokale gastronomiczne, przy małych kwotach płatności po prostu traciły. Obecnie jednak sytuacja się zmieniła, a maksymalne stawki określone są ustawowo. Ponadto umowy podpisywane przez przedsiębiorców z organizacjami obsługującymi terminale zobowiązują do przyjmowania płatności kartą niezależnie od jej wysokości. Jeżeli konsumentowi uniemożliwia się dokonanie płatności kartą, może on zgłosić ten fakt do banku lub bezpośrednio agenta rozliczeniowego obsługującego danego restauratora lub sprzedawcę.
PRAWO DO PŁATNOŚCI BEZGOTÓWKOWEJ W PLANACH
Warto wiedzieć, że trwają prace nad zmianami, które wprowadzą obowiązek akceptacji płatności bezgotówkowych przez większość przedsiębiorców – w tym restauratorów. Prawdopodobnie już niedługo konsumenci będą więc mogli zażądać umożliwienia opłacenia zamówienia w sposób bezgotówkowy. Projekt nad którym pracuje Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii przewiduje obowiązek akceptacji co najmniej jednego, powszechnie akceptowanego płatniczego instrumentu elektronicznego. Takim instrumentem jest karta płatnicza, ale także przelew czy też płatność telefonem.
BRAK MOŻLIWOŚCI ZAPŁATY GOTÓWKĄ – CZY TO LEGALNE?
Co ciekawe pojawia się coraz więcej punktów, w których utrudniona jest płatność gotówką, a w zamian umożliwia się jedynie płatność kartą. Prawo zwykle podąża kilka kroków za dynamicznie zmieniającą się rzeczywistością i w obecnym stanie należy stwierdzić, że nie jest to praktyka zgodna z prawem. Część osób próbuje powoływać się na swobodę zawierania umów. Zgodnie z tym stanowiskiem, jeżeli wyraźnie poinformujemy o przyjmowaniu wyłącznie płatności kartą, to jest to wiążące dla klientów i nie mogą żądać zapłaty gotówką.Należy jednak pamiętać, że umowy zawierane w obrocie z konsumentami są obwarowane szczególnymi regulacjami. Taka praktyka zostałaby więc w sądzie uznana prawdopodobnie za dyskryminującą część konsumentów. Jak wspomnieliśmy wcześniej, to znaki pieniężne emitowane przez Narodowy Bank Polski pozostają głównym środkiem płatniczym na terenie Polski. Jednocześnie nie ma obowiązku posiadania karty płatniczej. Jednocześnie, odmowa sprzedaży towaru lub usługi bez uzasadnionej przyczyny jest wykroczeniem.
EDYTA DUCHNOWSKA
radca prawny
Kancelaria Radcy Prawnego Edyta Duchnowska
