Uzdrowiska to w zdecydowanej większości miejscowości, które funkcjonują wyłącznie w oparciu o lecznictwo uzdrowiskowe i szeroko rozumianą turystykę, na bazie których w systemie naczyń połączonych rozwijają się inne działalności. Jeżeli przestaje działać sanatorium czy hotel, to przestają także funkcjonować zależne od nich zakłady i usługi występujące w tym łańcuchu zależności. Na terenach uzdrowiskowych nie funkcjonuje żaden przemysł czy usługi jakie mogą być realizowane na terenie zwykłych gmin.
Finansowanie gmin uzdrowiskowych jest o wiele bardziej złożone i skomplikowane niż w przypadku innych jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z obowiązującą ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego subwencje i dotacje powinny pokrywać realne koszty zadań realizowanych przez samorządy. Samorządy od lat obserwują powiększającą się lukę finansową w budżetach JST. Dla ratowania zleconych zadań samorządy finansują je z dochodów własnych, kosztem inwestycji zapewniających rozwój gmin, czy też podnoszenie jakości życia społeczności lokalnych.
Zmiany wprowadzone w ustawach o podatku dochodowym od osób fizycznych, o podatku od osób prawnych oraz przesunięcie na samorządy części zadań realizowanych lub finansowanych do tej pory z budżetu centralnego państwa, mają ogromny wpływ na załamanie sytuacji finansowej tych samorządów. Wywołany przez pandemię COVID-19 krajowy i ogólnoświatowy kryzys gospodarczy spowodował w gminach uzdrowiskowych skumulowanie wszystkich negatywnych skutków jakie występują w gospodarce i samorządach.
Znaczny wpływ na finanse JST mają niewystarczające wpływy z subwencji, bo choć z roku na rok ulegają one nominalnemu zwiększeniu to w przypadku subwencji oświatowej zdecydowanie nie nadążają za kosztami, w tym wzrostem pensji nauczycieli i spełnieniem wzrastających wymogów. SGU RP dokonało analizy danych dotyczących wysokości kwot otrzymanych subwencji, nakładów bieżących na szkoły i przedszkola w ponad 40 gminach należących do stowarzyszenia. W roku 2017 różnica wynosiła -777363529 zł, w roku 2018 -887588357 zł, a w roku 2019 aż – 978016493 zł.
W roku 2020, w wyniku zmian ustawowych w podatku od osób fizycznych nastąpił duży spadek dochodów JST z udziałów w PIT. Straty wynikające z obniżenia PIT i ulg podatkowych nie zostały samorządom zrekompensowane.
Dodatkowo w związku z pandemią COVID-19 jednostki samorządu terytorialnego obserwują znaczne spadki w dochodach własnych (np. wpływach z tytułu opłaty uzdrowiskowej oraz dotacji uzdrowiskowej, podatkach od czynności cywilnoprawnych, transportu, itp.). Wpływy z opłaty uzdrowiskowej oraz dotacji uzdrowiskowej stanowią w przypadku większości gmin uzdrowiskowych bardzo znaczące części ich budżetów (17,7 % budżetu miasta Ciechocinek; 11,6 % budżetu miasta Kołobrzeg; 9,15 % budżetu Świeradowa-Zdroju). Globalnie te kwoty sięgają rocznych wpływów od kilkuset tysięcy zł do kilkudziesięciu milionów zł. Tymczasem dochody gmin uzdrowiskowych z tytułu opłaty uzdrowiskowej w miesiącach kwiecień-październik br. wynoszą zaledwie połowę dochodów gmin osiągniętych w analogicznym okresie ubiegłego roku. Tak drastyczny spadek dochodów bardzo negatywnie odbija się na finansach gmin i standardzie realizowanych zadań.
Zwrócono także uwagę na bardzo złą sytuację przedsiębiorstw komunalnych dostarczających wodę i odbierających ścieki oraz komunalnych firm transportu publicznego. Zamknięcie działalności hoteli, pensjonatów, sanatoriów, szpitali uzdrowiskowych, gastronomii w oczywisty spowodował zmniejszone zapotrzebowanie na wykonywanie usług dostarczania wody i odbioru ścieków, a także wykluczenie z ruchu dużej części taboru transportu publicznego. Sytuacja ta przełożyła się na kondycję finansową spółek komunalnych, które poza uzyskiwaniem niższych wpływów tracą też swoją płynność finansową ze względu na problemy z regulowaniem zobowiązań za usługi komunalne od podmiotów które zaprzestały swojej działalności.
Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych zaapelowało o:
1.Zrekompensowanie utraconych dochodów z tytułu braku wpłat opłaty uzdrowiskowej do wysokości planu budżetu na rok 2019,
2.Umożliwienie naliczania dotacji uzdrowiskowej w kwocie równej planowi dochodów z opłaty uzdrowiskowej na rok 2019,
3.Zrekompensowanie spadku dochodów z tytułu udziału w podatku PIT (ten spadek wynosi średnio 8% w skali roku) i CIT,
4.Zwolnienie za czas trwania pandemii COVID i zrefundowanie zapłaconych składek ZUS od jednostek organizacyjnych gmin, a także pracowników gmin,
5.Zrekompensowanie udzielonych ulg podatkowych oraz wprowadzonych zwolnień lub obniżek czynszów najmu od obiektów gastronomicznych, handlowych i usługowych typu zakłady fryzjerskie, kosmetyczne.
6.Wparcie firm komunalnych w gminach uzdrowiskowych
Źródło: Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP
oprac. red.
Uzdrowisko Cieplice fot. M. Kryla
