Już od kilku miesięcy obowiązuje część przepisów Dyrektywy SUP (ang. Single Use Plastic), czyli tzw. Dyrektywy Plastikowej. Kolejne, związane z opłatami lub zakazami – zaczną obowiązywać dopiero od lipca 2024 r. Jaki realny wpływ na prowadzenie działalności gastronomicznej będą miały te zmiany?
Oprócz tego, że zmiany dotyczą w znacznej mierze producentów opakowań, nie pozostają one bez wpływu także na importerów oraz podmioty nabywające opakowania i wyroby w opakowaniach w ramach wspólnego rynku unijnego. Zaliczają się do nich sprzedawcy detaliczni, hurtowi czy jednostki gastronomiczne, które oferują opakowania jednorazowe, np. do dań na wynos.
PRODUKTY ZAKAZANE I PODLEGAJĄCE OGRANICZENIOM
Na mocy zmienionych przepisów w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami przewidziany jest zakaz wprowadzania na rynek szeregu produktów. Są nimi m.in.: plastikowe sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do napojów, styropianowe kubki i pojemniki na żywność. Dotyka to bez wątpienia całej branży HoReCa, bowiem lokale gastronomiczne czy firmy z branży cateringowej będą musiały zaoferować klientom opakowania alternatywne. Wiąże się to z pewnością ze zrewidowaniem bazy kontrahentów, będących do tej pory dostawcami tego typu wyposażenia, a także sprawdzeniem ilości i rodzaju posiadanych dotychczas towarów objętych zakazami.
Stosowne opłaty od konsumentów będą natomiast od 2024 r. pobierane w związku z wprowadzaniem na rynek niektórych produktów, takich jak kubki na napoje i pasujące do nich pokrywy i wieczka, pojemniki na żywność, która jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia, bez dodatkowej obróbki. Z pewnością obejmie to przedsiębiorców, dostarczających gotowe produkty żywnościowe np. kanapki, sałatki, zupy i inne dania, z bezpośrednim dowozem do firm czy też dostarczających swoje wyroby do sklepów posiadających działy z gotową żywnością, ale też w niezwykle szerokim zakresie firmy dostarczające tzw. catering dietetyczny, czyli popularne „diety pudełkowe”, które obecnie święcą prawdziwe tryumfy. Sam mechanizm działania tych firm opiera się na dostarczeniu zestawu gotowych posiłków, więc rewolucja w tym obszarze jest bezprecedensowa.
POBIERANIE OPŁAT ZA OPAKOWANIA
Opłaty pobierane będą od użytkowników końcowych i przekazywane na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce ich pobrania, w terminie do dnia 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym zostały pobrane.
Jeśli okaże się, że przedsiębiorca nie pobierze opłaty, bądź nie przekaże jej w odpowiedniej wysokości, marszałek województwa określi w drodze decyzji wysokość zaległości z tego tytułu, opierając ją o stawkę opłaty z roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek przedsiębiorcy.
W przypadku niewykonania decyzji marszałek ustali dodatkową opłatę w wysokości odpowiadającej 50% kwoty niewniesionej opłaty.
NIEDOSTOSOWANIE SIĘ DO OGRANICZEŃ
Ustawa przewiduje szereg kar o charakterze administracyjnym, które dotyczą m.in. restauratorów i przedsiębiorców z branży HoReCa. Mowa jest o karach m.in. za brak poboru opłaty od użytkownika końcowego, nabywającego produkty jednorazowego użytku, napoje lub żywność w opakowaniach jednorazowych, a także niezapewnienie dostępności opakowań alternatywnych do produktów jednorazowego użytku bądź brak prowadzenia wymaganych ewidencji. Kary kształtują się w granicach od 500 zł do nawet 100 tys. zł.
KWESTIE PODATKOWE
Zmiany będą miały niebagatelny wpływ na prowadzenie biznesu, również poprzez skutki podatkowe. Przede wszystkim decydować o tym może już sama konieczność nawiązania stosunków handlowych z nowymi dostawcami, poza tym ww. opłaty będą podlegały odrębnym rozliczeniom. Dodatkowo pojawi się nowy system kaucyjny przy sprzedaży napojów w butelkach szklanych, puszkach aluminiowych i butelkach PET – te wszystkie czynniki wymusiły niejako dostosowanie przepisów także dotyczących podatku dochodowego i VAT. Transformacja dotyczy tzw. zielonych podatków i skupia się wokół prowadzenia ewidencji, składania sprawozdań oraz rozliczania opłat środowiskowych, co przynajmniej w części będzie obciążać działy podatkowo-finansowe.
JAK DOSTOSOWAĆ SIĘ DO ZMIAN?
Wycofanie z użytku popularnych plastików czy styropianów do dań wymusza zwłaszcza na firmach cateringowych wprowadzenie alternatywnych produktów, które będą miały takie samo zastosowanie. Należy nadal jednak mieć na uwadze, że mamy do czynienia z żywnością. Zatem nowy surowiec do produkcji opakowań ma być bezpieczny dwojako. Po pierwsze, nie może w żaden sposób reagować chemicznie, np. pod wpływem wysokiej temperatury dania, zmieniać przez to swojego składu i przedostawać do żywności. Po drugie zaś, ma nadal chronić konsumenta przed kontaktem z gorącą lub zimną żywnością i zapobiegać rozlaniu czy chociażby przeciekaniu.
„Nowe” produkty opakowaniowe muszą być kompatybilne z dotychczas używanymi zgrzewarkami do tacek, tak aby nie była konieczna wymiana drogiego sprzętu, co głównie dotyczy przedsiębiorców dostarczających gotowy catering do firm czy oferujących diety pudełkowe.
Przede wszystkim należy postawić na tworzywa biodegradowalne, które uznawane mogą być za takie, jeśli w całości ulegają rozkładowi w glebie lub w wodzie w ciągu 6 miesięcy. To wpływa także na łatwość i szybkość recyklingu. Materiały biodegradowalne wytwarza się z różnorodnych źródeł odnawialnych. Prym wiodą cukry z kukurydzy, zboże, drewno, trzcina cukrowa czy skrobia z ziemniaków, a także surowce petrochemiczne, takie jak węglowodory, będące składnikami ropy naftowej i gazu ziemnego.
Szerokie zastosowanie w branży gastronomicznej może mieć także lekka i wytrzymała nanoceluloza, wytwarzana z włókien celulozowych, pochodzących z drewna, a dokładniej z pulpy drzewnej, stanowiącej produkt uboczny przy produkcji papieru.
Oryginalnym zamiennikiem plastiku dla branży gastro mogą być produkty wytwarzane w oparciu o technologię opracowaną przez polską firmę, polegającą na produkcji biodegradowalnych talerzy i sztućców z otrąb pszennych, będących odpadem w procesie mielenia ziarna na mąkę. Można je zresztą po prostu zjeść, więc odpada problem recyklingu.
Trwają także zaawansowane badania nad produkcją opakowań i utensyliów z grzybów – biologiczne opakowanie wyhodowane z grzybka kombuchy, czy np. z alg morskich – firma z Londynu opracowała produkt doskonale zastępujący plastikowe butelki na wodę.
Problemem nowych technologii wytwarzania biodegradowalnych opakowań są koszty. Plastik nadal jest najtańszy i to jest jego niezaprzeczalna zaleta. Jesteśmy w okresie przejściowym, zmiany dzieją się na naszych oczach, a to zawsze generuje koszt: technologii, ludzi, czasu. Ale wprowadzane zmiany mają sens i są konieczne. Dla przyszłości naszej i następnych pokoleń.
Katarzyna Kalinowska
Prawnik
Kancelaria Adwokata i Doradcy
Restrukturyzacyjnego Paweł Lewandowski
kancelaria@lewandowskikancelaria.pl
Źródła:
1. Jeśli nie plastik, to co? www.naturalnieozdrowiu.pl/czym-zastap ic-plastik-alternatywy-dla-plastiku.
2. Dyrektywa plastikowa www.sobczynscy.pl/blog/2023 /06/02/dyrektywa-plastikowa.
3. Dyrektywa plastikowa 202 1 – czym jest i czego do tyczy www.cantino.pl/dyrektywa-plastikowa-202 1
4. Dyrektywa plastikowa – co oznacza dla gastronomii? (aktualizacja) www.gastrro.pl/blog.
5.Dyrektywa Plastikowa – nowe obowiązki związane z jej wdrożeniem, w tym natury podatkowej. Procedowane projekty dotyczące Dyrektywy SUP
6. Dyrektywa plastikowa od 1 lipca 202 4 r. Zniknie wiele produktów jednorazowych! www.infor.pl/prawo/nowosci-prawne/5756475,dyrektywa-plastikowa.
