Obecnie cena tony kakao na światowych giełdach osiągnęła rekordowy poziom – ponad 11 tys. USD. Jednak autorzy raportu pt. „Indeks cen w sklepach detalicznych” uważają, że nie jest to jeszcze szczyt. Prognozują, że w tym roku wartość ta przekroczy 12-13 tys. USD, a nawet może zbliżyć się do 15 tys. USD. Przewidują też, że w br. niedobór surowca na świecie mocno się pogłębi. Do tego afrykańscy rolnicy informują, że tegoroczne zbiory będą bardzo słabe, głównie przez nieurodzaj, ale też przez inne czynniki. Wielu z nich już zrezygnowało z nieopłacalnej produkcji. W tej sytuacji produkty mające w składzie kakao, w tym art. spożywcze, kosmetyki czy suplementy, będą dalej coraz bardziej drożeć. Na przełomie marca i kwietnia br. ceny słodyczy i deserów w polskich sklepach rdr. wzrosły o niespełna 10%, a samych wafelków – o ponad 30%. Kolejne zwyżki mogą być jeszcze większe.
Jak informuje dr Justyna Rybacka z Uniwersytetu WSB Merito, na londyńskiej giełdzie ceny tony kakao wzrosły od maja 2023 roku z poziomu nieco ponad 2 tys. GBP do wartości przeszło 10 tys. GBP w drugiej połowie kwietnia 2024 roku. To daje aż 5-krotny wzrost na przestrzeni niecałych 12 miesięcy.
– Jeszcze w grudniu ub.r. ceny kakao wynosiły niewiele ponad 4 tys. USD. Ich gwałtowny wzrost rozpoczął się dopiero miesiąc później, gdy urosły o ponad 700 USD za tonę. Potem były jeszcze wyższe, bo w lutym osiągnęły poziom ok. 6,3 tys. USD, a w kwietniu przekroczyły już 11 tys. USD za tonę. Na początku kwietnia ceny spadły poniżej 10 tys. USD, ale już kilka tygodni później były o ponad tysiąc dolarów wyższe. I większość specjalistów na rynku uważa, że dalej będą rosły – komentuje dr Artur Fiks z Uniwersytetu WSB Merito.
Natomiast Robert Biegaj, konsultant merytoryczny ww. raportu i ekspert rynku retailowego z Grupy Offerista, mówi wprost, że nic nie zatrzyma dalszego wzrostu cen kakao na światowych giełdach. – Nie sądzę, żeby 11 tys. USD za tonę to był szczyt. Uważam, że jeszcze w tym roku cena przekroczy 12-13 tys. USD, a być może nawet zbliży się do 15 tys. USD. Podstawowym powodem jest to, że sytuacja na największych rynkach producenckich, głównie w Afryce, nie ma szans na poprawę. Tamtejsi rolnicy informują, że tegoroczne zbiory będą bardzo słabe, głównie przez nieurodzaj, ale też przez inne czynniki – tłumaczy Biegaj.
Do tego dr Rybacka dodaje, że obfite deszcze, susza i silny wiatr od dłuższego czasu nie sprzyjają plonom w Ghanie i w Republice Wybrzeża Kości Słoniowej. Te dwa kraje są odpowiedzialne za ponad 50% światowej produkcji kakao. Zdaniem ekspertki, wsparciem mogłoby być zwiększenie podaży ze strony innych rejonów świata, np. Ekwadoru czy Brazylii, które wspólnie mają ok. 10% udziału w globalnym wytwórstwie. Jednak zintensyfikowanie produkcji to długotrwały proces, a pierwsze jego efekty można byłoby zobaczyć dopiero za kilka lat.
– Kakao jest mało odporne na zmiany pogodowe. Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju przewiduje, iż w obecnym roku jego niedobór wyniesie 374 tys. ton. W zeszłym sezonie było to 74 tys. ton. Dlatego trend wzrostowy cen na światowych rynkach w dalszym ciągu będzie się utrzymywać. Sytuacja jest bardzo trudna. Poprawić by ją mogły tylko przemyślane działania, które zwiększyłyby zbiory. Jednak wiązałoby się to z koniecznością inwestycji po stronie krajów, w których uprawiany jest kakaowiec, a także z walką z ociepleniem klimatu w skali całego świata – podkreśla dr Fiks.
Z kolei Robert Biegaj zwraca uwagę na to, że zdecydowana większość rolników uprawiających kakao żyje w skrajnym ubóstwie. Problem jest spory i będzie narastał, bo są oni zmuszeni do zmiany zajęcia, skoro to nie pozwala im utrzymywać swoich rodzin. I to w dużej części już się dzieje. Obecnie nawet znaczący wzrost cen na rynkach jest niewystarczającym warunkiem do osiągnięcia dochodu zaspokajającego potrzeby rolników. I to nie wróży nam niczego dobrego.
– Moim zdaniem, jedyną szansą na poprawę sytuacji rolników jest to, że ceny na światowych giełdach będą dalej rosły i zachęcą ich do utrzymania bądź wznowienia produkcji. Wówczas zrównoważy się podaż z popytem. I ostatecznie kakao przestanie być towarem deficytowym. Tylko to dłuższy proces, bo zwiększenie produkcji zajmuje średnio 4-5 lat, aby drzewo kakaowe wydało owoce – uzupełnia Robert Biegaj.
Według raportu pt. „Indeks cen w sklepach detalicznych”, autorstwa UCE Research i Uniwersytetów WSB Merito, w marcu br. słodycze i desery znalazły się w TOP3 najbardziej drożejących kategorii spośród 17 monitorowanych. Ich ceny poszły w górę o 9,6% rdr. I tak dla przykładu wafelek w czekoladzie rok do roku podrożał aż o 30,7%, a baton – o 16,8%. Do tego widać, że w kwietniu br. (wg wstępnych szacunków) sytuacja dalej się pogarsza. Do tego eksperci przewidują, że majowe wzrosty mogą być jeszcze większe.
– W dalszym ciągu szczególnie będą drożeć kakaowe i czekoladowe wyroby, w których udział kakao jest największy. Jeśli jednak duży wzrost cen spowoduje znaczny spadek popytu, to może dojść do sytuacji, w której producenci zaczną szukać możliwości zmniejszenia użycia kakao w swoich produktach. Może to dotyczyć np. wyrobów mlecznych kakaowych czy czekoladowych płatków śniadaniowych – analizuje dr Artur Fiks.
Według dr Rybackiej, wysokie ceny kakao już odczuwają wytwórcy art. spożywczych, zakłady przetwórcze, cukiernie i restauracje. Ekspertka podkreśla też, że surowiec ten wykorzystuje się również w kosmetyce i medycynie. Zatem wzrosty jego cen będą odczuwalne przy zakupie kosmetyków, a także leków i suplementów bazujących na kakao.
– Kakaowiec kwitnie i owocuje przez cały rok, a główny okres zbiorów przypada od września do marca. Jeśli kolejne zbiory będą poniżej oczekiwań, to w III i IV kwartale 2024 roku konsumentów czekają następne podwyżki cen w ww. kategoriach – podsumowuje ekspertka Uniwersytetu WSB Merito.
oprac. red.
źródło: UCE Research
